Testimony

PUILA BOROK PASTOR JONG BAHADUR DEBBARMA NI TESTIMONY:

 

Ang Gospel Tract manwi Subrai Jisuni kothoma kaham khnamani khe 1967 bisi bwkhango. Abo Bengali kok bai “Poritraner Upai” tei “Prokrito Mesh Palok” Aphru Evangelist Kamal Debbarma tei kisa Sahebrok Lalsingmura Bazar t? I khe Sutar mura –o thang lai-o. Ulo ang saui man kha a Sahebrokni bere khoroksa khe Rev. B.K Smith. Borok a jora-o Magic Lantern bai khe hor horo khe Mangpili(picture) Phunugui Jisuni Kothoma Kahamno pir lai-o. A jora-o a Tractsrokno pori phano ang mungsa phano saui man yak ho Subrai Jisu bororokni sumsokni bagwi Krus-o khachijagwi thwimani bising t? i khe bororokni sumsok sujagwi mano tei bo thwimani sal thamni ulo kwthang wngmani kokrokbo ang khan yakho. Chwng Jisuni kothomarok tei bini General History-obo bo kwthang wng phima kokrokno manya. Aboni ulo khe 1968 bisi-o ang khoroksa kothoma kaham pirnai bai Durgachoudhury kami-o malai kha. A kami-o aphru kaisa chini bororokni political bodolrokni panda tongo a panda-o angbo aro manjagwi-o. A Evangelist ano nugui bo ano Jisuni kohoma kahamno khan rwnani twi ano Jisuni thani tubuna hwnwi muchugjak kha. Bo ulo ano omohai khe sa-o, “o pir pir kwsrang sikla buroni wng khan?” Tamo Aguli-o tongwi poriui tongnairok da hwnwi uansukgwi bo ani thani phai-wi ang buroni borok twi tamorok khlai tong s?ng khe ayang bini kami phaisingni, Ramnagar kamini hwnwi saui manwi bolong bwkhakni chwrai wngwi mwchang jakliya hwnwi sa-o. Omo hai kheno ang Romesh Debbarma bai malai-o tei porina bagwi Bengali Newtestament kangsa rwi rwjago bo aphru phano ano Jisuni kothoma kahamno saui khna rwya kho. Twipra hani siklarok haino angbo political freedom bahai khe mannai tei chwng bahai khe yoksinai hwnwi kwmamwi lama naitgui tongo. Kisa siklarok aphruni simino lama naituk te naituk te bolongo thang kha. Angbo haino bolongo-no thangsinai hwnwi chongwi tongmani jora-ono, Ramesh Debbarma ano sa-o supreme power kaisa tongo bono man khe simi se bororok phiyokjagwi mano. O kok ano belai kheno uansuk rwkha tei a Supreme power tamo saui manna bagwi ang belaino muchung kha tamni hwn khe ang belaino freedomno mananni bagwi khatungui tongo. Romesh Debbarmabo ano romnani bagwi belaino lama naitugui tongo. Ang bono tei kubun bororokni slai kisa juda khe nuknani cheng kha. Bo Charilam Bajarni hatibar brumno ang bai malaina bagwi bajaro phai-o tei angbo bo bai malaina bagwi bajaro thang thango. Ang malai brumno a supremeni koknos? Ngo hai phano abo wng kha Jisu se hwnwi phang- phang khe saya. “Ang nono rwmani a bijapni khama-o mari rwjak tongmarokno kaichomwi nai di” hwnwi bo ano dagi kha. Ang a bijab Khristanrokni bijap hwnwi saui mansuk khe poriyauino tong khamun. Nai te nai te ang Johon swima kothoma kahamni Rem charni bwtang thamchisa baitham chinwino pori phru khe nuk kha, “a kubuino saui man khe norok phiyokjaknai” (John 8.31-32). Swmai kwtalni o kokthai se ano a kubuino naitukna bagwi chuba-o. Aphru khe ang bono khristan hwnwi saui man kha. Bo ano khristan se snamna nai-o hwnwi ang saui manwi belai kheno bejua khe ma uansuk phi kha. Tamni hwn khe ang achaiwi tormani yagulo nuk kha ani chuchu Mwtai nok tangwi a mwtai khulumo. Angbo bo bai baksa tukui a mwtai nogo habo omo hai kheno bo kwrei phru mwtaini samung tangna bagwi bini khulummani a montrobo ano phwrwngwi rw kha. Bo kwrwi phru khe ang a mwtaini samungno ma khlai-o. Ang High schoolo tong phru khe anukul takhurni bodolo hap kha. Arobo ang Hrittik wngnani bagwi pejo risum chaya khe raida rwgwi swastayanirok khlai tong kha. Phiya aboni kisa ulo khe ochai kotor khorosa bai malai-wi ochairokni podrepot montrorokbo swrwng kha. Ani nokni bororok osa mwtai kainairok wngma bai belai khe kwrak khe tongnai nukkhungni, bahai khe ang Khristan habwi mannai?. Ang hapnani muchung liya. Omohairokni bisingono ang political freedomni bagwi belaino chahitokjak aboni bagwi a kubuino manwi phiyokjaknanibo muchungjak. Omo khai khe tong te tong te 1970 bisi-o khe ang ani chuchuni thani ang Jisuno romsinai hwnwi sa khe bo rom di hwnwi sa kha, haiphano ani apha khe chajago tei ama khe chajakya. 1970 bisini August talni 23rd ni salo khe ang Romesh Debbarmani kami-o thangwi Baptistma nakha, a salo ang bai baksa Mr. Shyamlal Debbarma(Tabuk MDC member) bo Baptisma wngo. Omo hai kheno ang Jisuno mwthangnaisa hwnwi yachachagwi na-o. Rev. Tlanglawma Darlong ano Baptisma rw-o. Baptisma wngma ulo khe Rev. Lalhuala bai Rev. Tlanglawma nokha sal thamni bagwi Laxmiram kami-o Romeshni nogo chwngno Bible class khlai kha.

A jora-o ang Govt. samung naisingwi tongo. Ang police department-o hapna muchungui naising tongmani. 1971 ni, February talni paithago khe salsa Rev. Lalhuala Evan. Nienram Hrangkhwalno tlangwi ani nogo thang kha tei ano chini bororokni thani kothoma kaham pirna nangmani kokno saui khna rwkha tei ano o samung tangnani bagwi sa kha, hakhe ang tangnani gosiliya tamni hwn khe ang evangelist wng khe rangrokni biyal wngnai tei ang kaijagwi bihik bwsano kaham khe nai-wi man glak hwnwi hwn kha. Aboni ulo kheno bo ano sa phi kha Govt. ni samung chengnani bagwi bo ano Kailashahrni Joigonti kami-o tlangwi thang kha. A kami-ono ang Evangelist wngwi Subrai Jisuni kokno pirnani chengo, horo ano kok sadi hwn phru ang trainningrok bo kwrwi Baibelni kokrokbo ang rwng ya tamono sanai hwnwi sa khe bo ano sa-o, nwng Jisuno manwi tamo man kha abono simino sa di hwnwi hwn kha. A horo ang sa kha, Jisuno manwi ang tabuk bebak mwtai hamyarokni yakni yok kha tei mwtai hamyarok ano mungsabo khlai man li ya tei Jisuni a th? i bai khe bebak sumsokni phiyaokjak kha. A horono Harinath Debbarma bwta Mr. Bishnu Debbarma Jisuno yachak kha teini salo khe bo tei bihik Baptisma wng kha. Omo hai kheno ang ani samungno ma chengo. Mondayni sal sok phai khe Rev. Lalhuala ano khoreng hwnwi Darlong kami khungsa-o tlang kha aro ang bo bai nokha hornwi ma thukha tei aro bo kwbangma chwla sikla tei bwrwi siklarokno Baptisma rw kha tei jor thamno kai kha. Aro-no ang aroni siklarok bai panda-o dalak kotorma-o khe mai ma cha-o. Abono ang soi puila Darlong- sikam kami nukgramani. Ang omono puila sikam kami-o ma thumani. Borokno nugui ang kiriui horo kaham khe thui man li ya. Aboni ulo khe ano Darchawi kami-o tlangwi thang kha aro nokha hor tham ma tongbu kha. A jora-o Darchawini Church nok uani bera tei nukhung khe tinni. Achukthairokbo haino buphang hamthayarokni tei kami-o tin nok khung brwi kho-no. O Darchawi kami-ono New Zealandni Missionary Mr.& Mrs. Jones song tongwi thango aboni bagwino Mrs. Jones Darlong kok mano. A jorani Darchawi bai tabukni Darchawi belaino bebagono pher lai-o. Borokni a Motha nogo ang Mrs. Lalsuangi Darlong bai khe horni surima panda-o kok borok rwchapmung, “Jisuni Khristo mwthangnai kotor” hwnmano rwchabo. Ani a thangma-o aphru ang bai baksa ani kamini Mr. Nilmani nobo tlangwi thango. Bono khe khoreng kami-o tlang liya. Pastor Lawma tei Mrs. Tei Mrs. Lalsuangi bai khe Darchawi kami-o thang lai-o.

Omono wng kha ang puila juda hukumuni bororok bai gwdalwi chini tongmungrok bai khe pherjak dopharok bai ma tongramani.

Omo hai kheno ang Kaitorni samungno tangna chengmani. O jora-o ang bebai amchoi tei bebak kok borok sanai bodolrokni kami kami-o thangwi Kaitorni kokno pirmani jora man khe. 1971 ni bisini kwchar bkhago khe ang Govt. Service, Police-o hapnani bagwi interview rwjak tongmaba call man?i hapnani chongwi Mission-o Rev. Lalhuala bai malai-wi samung yakarna bagwi sanani phai kha aphru Mission-o khoroksa phano bokhrokrok kwrwini bagwi ang a salo yakarwi manliya tamo khe Miss. Smith a jora-o ano nugui brother nwng tamoni bagwi phai hwnwi sng khe ang samung yakarna phai-o hwnwi sa khe bo sa kha nwng a samungo thangna khe thang di hai phano nini yago jorabo kisa tong kho ba nogo kiphilwi thangwi suriui naigra di, Kaitor nono tamo kok sa naigra di. Hakhe ang nogo kiphilwi thangwi suriui kha aphru Kaitor Elembakni kok bai khe nini tongmarok baino kha kochomui tong di hwnwi sa kha. Omo hai khe ang ani chongmano slai-wi Kaitorni samungno langma tongsak tangwi thangnai hwnwi bwkha-o chongwi na kha. Ang Jisuni thani phaiwi bini samungno tangna cheng phru-o chini bororokni bisingo Khristanrok aswk bahng thaya kho. Borkur Motha-o Kamalno khobwi khorok chuku tei Bastali Motha-o khe khorok sni tei Kamalpurni Maharani-o khe khorok dok. Durga choudhury-o khe khorok sa. Gamsa kobra-o khoroksa tei bura Harinath Mastor. Kaylanpuro khorok tham tei Athuk twisa-o khorok nwi tei Kandramni Romesh hwnjaknai khoroksa. Bebagwi ang saui manma jora twi ang bai MDC Mr. Shyamalal no khobwi Twipra-o Debbarma hwnnairok khorok tham chisa se ka-o.

1970 ni Kristmaso chini Bishramganj amchoini Kristanrok Agartala-o kwbangma lamaroktwi thangwi Malkhung (Truck) reserve naui Maik bai khe rwchap lai-wi tei Tractsrok bak lai kha. 1971 bisi-o Bastali Mothani wngwi Durga Choudhury kamini Da Biralalni nogo hors a tongwi Kaitorni kok pir lai kha a jora-o bo Khristan phano siring siring wngwi tongma jora, aphru Rev. Lalrema a kami-o tongwi-o, bo aphru-o Bangladeshni phai tong phainairokni Camp naikini khlainai bokhrok.

Rev. Lalrema Darlong da kotorno malai malai-wi Khristo-o bacha phirnani bagwi sanani chengkha. Aphruni simi-no bini bwkha bachaui phai phiro tei 1972 ni 23rd January-o khe a Durga Choudhury kami-o khorok chisa siklarok baptisma wngo. Aphru Rev. B.K Smith bo tongo. Aphru-no Da Birolal ni bahanok kusu Sadhya Debbarma bo Baptisma wngo. Omono soi Sadar North-o Baptisma wng gramani tei Surinai bodol chengjak gramani. Kwbangma bororok-no omono saui man yani bagwi laibuma swithanirogo kok kubui korojagwi thango. 1972 bisini November talo ang Rev. Chandradhan Debbbarma bai khe bedding hor laiwi Khoyerpurni simi himwi Baina kamini Miss. Junusongni nogo bathagwi-o. Chwng lama-o thang lai phru tabuk Kisongni Baluary School bwskango cha dukano bathak lai kha tei aro tractsrok bagwi rw kha. Aphru-o dukano tongnairok chwngno Khristan tei Jisuni kok pirnairok hwnwi saui man?i mwnwi wi sa lai kha, chini bororokni bisigobo podrepod koborrok tong bai-o hwnwi saui manwi-wi rohor lai-o. Ang o kokrokno tabukbo muitu wngo. Aboni ulo kisa bororok Jisuno yachakma ulo se Jampuini Gospel team a amchoi-o habwi-o. 1973 ni bisi-o khe April talo Bainani a club tongma-o Jampuini chubachu bai khe puilani Tripuri convention wngo aphru-o ang a Conventionni Convenor tongmani tamo khe Bangla hani sikokrok bai tanjagwi ang aro manjagwi manliya. Ang aphuru-o Mission Hospitalo klaijak. O Convention a jora-o kokborok sanairokno bkha bacha rwnani bai kok pirnani bagwi se Rev. Hneliana bwkha uansukma bai khe songchajago aro mungsa Committee eba tang bwtangrok chapjak ya.

Puila Kok borok bai rwchabmung chengmani:

1971 bisi-o khe Rev. Lalhuala Kokborok bai rwchapmung nangmani bagwi kokborok bai R. Sankeyni tei kubun bijabni rwchapmung bijabni translation khlai rw-o. A samung tangnai bodolo aphru Tuakunga, Bijoy (tabuk IAS) tei angbo tongo, aphru-o Lalhuala Kokborokni rwchapmung man kha hwnwi tongthokjagwi mala-masa tanwi cha rw-o.

Omo hai kheno chini Kokborok bai kaitorno lobnani twrwk twrwk khe chengjagwi phai-o, tabuk khe rwchabmung bangmani rwchabwi se pai man li ya. Roman Rikthai bai khe Kokborok porina bagwi Motharokni bagwi Mr. Alindra lal Tripurani chubachu bai khe “Srwnsama” bijabbo karijak kha. Oboni bising t?i chini Mothani bororok chwla bwrwi uaisabo Schoolo thang yarok bo porina tei swinani rwng bai kha. Omoni bising t?i khe baksa Army rogo bo hap kha. Ani kami-o khe sikla khoroksa Post master bo wng kha tei Village Chairman jora cha kha.

1970 bisini tei kaisa kok muitu wngo Rev. Smith bini ha-o Furllow thang phru-o Rev. T.L Darlongno Tripuri Missionni in charge khlai klangmani bagwi bo-no puila Tripuri Gospel team khlai-wi Sadar Southni kisa amchoi-o kothoma kaham pirnani bagwi nongkhoro aphru-o a teamo Khristan yaroknobo ma dul kha. A teamo Rev. T.L Darlong, Mr. Ramesh Debbarma, Mr. Thakur Bathanmura, Sutarmura, Dariathol, Rangmala, Chandi thakur, Harung kami, Duharam, Moharam, saka Ghaniamara tei Jampuijola jora thang kha. Aphruni kokrokno uansuk khe tabukni o jora bai sal bai hor pherma hai wngjago.

1973 bisi-o January talo ang puila Central Baptist Association ni Secretary chongjago, aboni swkangni bisi-o khe Ajit Sangma Secretary tongmani. Omo wng kha khamting kamini Motha-o. Omono ani bagwi omo hai khe Association ni barja man gramani. Ang puila Khristan meeting manjakmani khe Molsom Gongrai kami-o. Aphruni simi-no Rev. Lalthuama, Molsom Gongrai kami-o tongwina chengo tei a kami-o tongwino bo Jamatia kami-o hapnani chengo, bini samni kokno ang muito wngo kaisa Khristmasni salo bo Mr. Surjya Jamatia ni nogo tokt?i pai-wi thangwi mani chamani bising t?i khe tini chini Jisu achaimani sal hwnwi saui Jisuni kokno piro. Mr. Surjya bo Khristono rom lang manliya, hai phano bini jaiti masarok le tini kwbangmano Kristan wng kha.

Swmai Kwtal chengjakmani kok:

1971 bisini simi khe bebak North Easternni Stateni bagwi Restricted area bill pass wngmani bagwi bebak North East state ni-no Missionary rok ma thang bai kha. Aboni bagwi chini Tripuranibo Missionaryrok ma nongkhor bai kha. Rev. Jones bai bihik salsani bisingo-no Agartalani Mission yakarwi ma thang kha. Aboni yagulo twrwk twrwk khe bebakno ma thang bai kha. Rev. B.K Smith no Tripuini bagwi rwi horjakmani hai phano furlowni kiphilwi phai kheno nuk kha Tripurirokni bisingo Gospel yachakna bagwi bwkha phiyokjak. Tripurirokni thani samung tangna bagwi bo bihik bwsa t?i-wi Mr. Subi Debbarma songni kami Jurtali-o kokborok swrwngna bagwi tongwi kha. Bono Mr. Subi Debbarma bini musuk nogo khe tongthai rw kha. Nokni nukhung khe son tei bera khe batani, musuk khi bai khe lepejak. Borok aphru- a Andi twisa-o tuku lai-o Bwsajwk okra Karen, bwsla kwchar Mark song khe Darjeelingni Mount Hermon School-o pori-o. Bwsla kusu Geofry khe buma bai kok ya kho ba borok bai-no tongo. Kokborok swrwngna bagwi B.K Smith khe chwrairok bai musuk mwrwgwi-o a jora-o bo Subi Debbarma ni musuk bai Subini buphayangni musukrokno mwrwgo. Bini bihik khe kamini bwrwirok bai khe borokni hugo thango. Omo hai khe belai-no tong kesebo tongwi chini bororokni kokno swrwngma yagulo samung tangnani lama mwthakjakgwi thang khe bini bwkha belaino hamya wng kha. Tamni hwnma le bo o Tripura yakrwi ma thang sinai hakhe bo hamjakma bororokni bagwi tangmani muchungma ma tang liya wngsinai. Aboni bagwi bo belaino kha nangwi suriui nai kha tei bwkha-o chong kha Tripurani se ma thang phano Indiani tei kubun state-o le tongwi mano. T.T.S ni Principal tong phru bo Mandwi bwkhakni kok pirwi kiphil phuru-o aro Vision nukmani tongo; bebak Tripuri chwla tei bwrwi Siklarok sakni ri-chum kan laiwi bodol bodol khe Church khlaina bagwi thang lai-o. Tei Twiprani hathai matheno Motha nok kuplung. O Vision bo tabuk Mandwi tongmani aro nugo. Bo baithang-no omono Rev. Lathuamano saui khna rw-o. Mandwi-o bo aphuru T.T. S ni Studentsrokno tlangwi Mandwi Bajaro kok pirna thangmani aphru tractsrok bakmano aroni bororok naui sichigwi khibimarok nugui bwkha baijagwi kiphilmani. Tamo khe a salo-no Kaitor bono salsa o bororok Jisuno romnai hwnwi phunuk kha. Sal sa-o Tripurirok Jisuno romnai hwnwi saui manwi-no o bororokni bagwi ang tamo khlainai tei bohrokno tamo klangnai hwnwi uansugui tei kubun state-o tongwi phano “Swmai Kwtal” Elembakno Kokborok bai translate khlai klangnai hwnwi bwkha-o chongwi Darjeelingo tongwi khlaina hwnwi uansuk kha. Ulo khe uansuk kha Darjeeling hwn khe Tripuara bai kwrwngnani chalo hakhe Kolkata-o tongwi tangnani hwnwi chongwi park Circusni samo Gorachand street-o Room kaibrwi gwnang nok khungsa kerja na kha aro tongwi-no bo o swmai kwtalni samungno chengo. Bini translation samungo chubana bagwi Mr. Ramesh Debbarma no Kolkata-o ma tlang gra kha. Ano khe Agartala tongwi Kokborok-o translate khlai rw-ui by post khe a translate khlaijak Manuscriptno na rwhoro. Ulo khe teibo samung do rwna bagwi anobo Kolkata-o tlangwi thang kha. Omo hai khe khorok tham pal pal khe tangwi 1976 bisi-o khe chwng kokborok Swmai kwtal man kha. 1973 ni simi tangnani chengwi 1975 ni bisi-o translation ni samung pai-o. O samung tangna phru-o bwswk kebengmungrok pahi kha, o kokroknobo ang kisa phono sayaui tong khe chaya wngnai hwnwi ang ma uansugo haini bagwi a kebengmungrokni kokrokbo kisa ma swisinai. Kaitorni kok kokborok bai khlaijakna thang phru-o kebengmung kwbangma sok phai kha. Aborok hwn khe Kokborok ni Script kwrwi tamo scriptno nanai? Kokborok wngna-o politics hapjak, tei chubanani khorok nwirokni Theology background kwrwi. Kokthanini biyal , Indiani Politics bo aphuru kutung whole India-o imargency rwjak army bai se control ma khlai tongo, aboni bere Kolkata teibo kirimasingcha. Naxalrok aro ermani jora tei sal brumno naxalrok bai bororok butharjagwi tongo. Hor-sal nongkhorna belai-no kirimasingcha, aboni Smith ni bihik belai uanajago tei kibo kirijago. Sapta –o uaisa IB rokno Ramesh babu belaino kirijago.B.K Smith sak baithangbo IB office o ma thang thango. Tripura hani kisa bororok Roman Script bai swimano chajakyani bagwi sikriui koktunrok swihoro, omono nuk khe bihik teibo kirijago tei sakni ha-o kiphilwi thangna hwnwi bwsaino sa-o. Sak baithang thangwi o samungno mwthak di wng yak he hamya wngnai hwnwi sikrinairok bo tongo. Khoroksa borok chini hanino bo koktunbo swi kha tei baithangbo thangwi Roman Script bait a khlai di hwnwi kha. Kolkata-o belaino kutung tei hadlwi bo bango aboni bagwi B.K Smith ni bihik Asthma manjak ba bini rangma chaya litok laitogo. Bwsajwk okra bo sikla sok kha ba o hani chwlarok bai kwrwngwi oroda ma klang langno hwnwi kirijago.Aboni bagwi thangnani bagwi belaino chaitogo. Ramesh babubo Kolkata- o tongthokjak ya. Nogo phai khe bono haino hai Kolkata rwi hor phina belaino kutuk. Pastor Lawma bono t?i-wi belaino uanajago. Uai sa omo hai wng kha Kolkata thangna bagwi ticket khlaijak; abo se bo Aguli-o so se sok phai liya wngwi Gari t?i-wi ma naitugui kha tei nogo man liya wngwi bini kami kwchamo da wng kha hwnwi thang khe Charilamni kiphilwi tongmani lama-o malai kha. Lamani-no romwi bono Kolkata-o rwi ma hor kha. Bini kholjango khe aphru nok tangnani bagwi sorrok paijak. Bini a sorrokno Airportni bathroom se khibiui klangsi-o. Ulo bini bihikno saklai horwi ma rw kha. Sehebrokni chamungbo Ramesh babu gothokjakya. Bo aro tongthok jak ya tei bwsarokni educationni bagwibo uanajago. Hai phano bini sakno omo hai khe yapharma bagwi se o samung cha-o. Aboni bagwi Tripurirokni Khristan laibuma-o bono chwng pogwi manya.

Chwng soi samungo yak rw sukma swkang tamo Scriptno na sinai hwnwi chongwi mansuk yak ho. A jora-o no Calcutta universityni Dr. Suhash Chatarjee bini language ni students khoroknwino tubui phai-wi Herma kami-o tongwi Kokborokno swinani bagwi research khlaina phaiwi thangjak. Rev. Smith, Ramesh babu tei ang, chwng khorok tham khe Bowbajarni bini tongthai-o thagwi malai kha. Chwng aphru bono s?ng kha chwng New Testament no Kokborok bai translation khlaina nai lai tongo. Chwng bu Scriptno na khe hamkukno hwnwi bono s?ng lai kha. Aphru bo chwng tamo Scriptno nakhai hamno hwnmano sagra yaui hai hwnwi se sagrasi-o, “ It is really unfortunate that the state politicians have given their hands over this language, therefore the language cannot develop. You Christian are going to do the work for your own Christan people and you are not going to the Government for approval. Therefore you can adopt the Roman Script for your translation and it will be easy to learn and read.” Omo hai khe sajakma ulo khe chwng teibo phan manwi Roman Script bai-no chini Swmai Kwtalno translate khlai-wi pai rwi rw kha. O Swmai Kwtal-no chini Kokborok bai aswk bijab kotor nongkhormani. O bijab nonghor kheno ang chini leader Mr. Sudhanya Debbarma no tei Mr. Dasharath Debbarma ni yago rwi kha. A jora-o Communist party ni office wng kha Battalani tabuk hardwire dukanni saka-o. O bijabno yago manwi chini (Jetha Gong) bakha kwsrang khe o bijabno yachak kha. Bo hai hwnwi simino sa-o, “O pai kha hai da” ang sa kha I omo hai kheno ang bini officeni nongkhorwi phai kha. Puila nongkhor phru-o New Zealand ni chubachu manmani bagwi kang sa-o khok nwi khe se phaljago. O Swmai Kwtal chini Kokborokno tei kaisa kuchuk kalamo kasa rw kha. Kokborok bijabrokni bisingo omono kwbang kuk bororok bai porijago tei hayungni bororok bai bai bo Borok dopharok ni Kokborok hwnwi kaisa kok tongo hwnwi sinijago. Kok mung bai se bebak bororokni sinimung wngo. Kok kwrwi dopharokni khe sinimung abo lachimung se wngo.

Rev. Hneliana no Kaitorni samungo mannani bagwi TBCU ni t?iphangrok suri lai kha, tamni hwnmani le Missionary rok thangwi phaimani yagulo kisa lekha tei sinai nuknai borok nango chini Missionary rok bo aswk dakti khe ma kutul anw hwnwi saui man yani bagwi Pastorrokno bebagono qualified khlai klang man li ya. Rev. Lalhuala simi se agini Matriculate. Tei Pastorrok bebakno pora bangthaya mang se. Rev. Smith thangmani swkang Pastorrokno Theology-o training khlai rwnani chukna t?i khe bo baithang Pastorrokno Agartala-o tubui Serampore Matric ni bagwi coaching khlai kha omo hai khe se kisa Pastorrokno ma tisa si-o. A Serampore Matric ni bagwi coaching khlai kha omo hai khe se kisa pastorrokno ma tisa si-o. A Serampore Matric khlainairok wng kha, Rev. T.L Darlong, Rev. Lalsiama Darlong, Rev. Elendra Marak, Rev. Rasamoi Uchoi, Rev. Thawngphunga, Rev. Rualkhuama. Aboni yagulo Rev. Tahwngphunga, UBS o B.TH khlai kha tei Rev. Lalsiama khe Serampur –o integrated B.D khlai kha. Aboni yagulo Kaitor bini bororokni surimano khna kha. Rev. Hneliana bini Contructorni samungno yakarwi Kaitorni samungo hap phai kha. Rev. Hneliana phaimani ulo khe bono samung khlaima-o baithangni t?i tangwi manna bagwi Evangelism Directorni post khlai-wi bono Evangelismni Director hwnwi song lai kha. Bo samungni barja manmani yagulo o samungno teibo tangwi mannani bagwi bo sakthar kha. Bo aphruni simi Jampui tei Mizoram ni bororokni thani Kokborok sanairokni thani-o Kaitorni kok pirna nangmano tei a jora-o Kokborok sanairokni bising gospelni bagwi responseni kokrokno saui fund raise khlainani tei baithangrokbo phaiwi pihr phai di hwnwi kobok kha. O samungni bagwi kwbangma bororokno suri lai kha tei yak kuar khe yaphar lai kha. Omo bai khe bebak Kokborok sanairokni thani Kothoma kaham phan khe pirjakna cheng kha. Kokborok sanairokni kwbangma kamirogo a jora-o chwng mike t?i-wi kamirogo tei Bajarrogobo thangwi kothoma kaham pir lai kha. A jora-o Shilgati-o simi se chwng bororok bai bwkha bai khe yachakjak li ya. Aphru-ono Mr. Parashmani Jamatia tabuk(AIR) samung khlainai sa batisma wngo. Aphru-o wngnairok kwcha rwk li ya wng kha, tabuk le a kami-o Motha kainwi tongo. Chini o ha-o aphru-o Discipleship hwnwi Delhini kaisa bodolrokbo kothoma kaham pihr phai kha aboni samungno oroni siklarokno t?i-wi kwbangma amchoini kamirogono Gospel tractsrok tei Turn Talk tei card Talk rok phalmani bising t?i khe tei kok samani bisingtwi khe kok pihr lai kha(1973-1980). A samungni bagwi aphru State Co-ordinator wng kha Manipur ni Rev. K. Somi. 1980 ni tung lai phru-o khe bini Missionary tongma nok sok jak kha tei bini mai-mui songma nok bai Garage tabuk bo tongo arono ZBM ni Driverno tonjago. 1980 ni jora-o kutung nangwi tong phru-o bono swkang Mission Compound ni nongkhor gra-o. Chini bagwi bini samungroknobo chwng Kokborok sanairok pogwi man ya. Bo tabuk Dimapur-o nok khlai-wi arono tongo.

Ang 1977 ni bisi-o Thwijanai Rev. Chandradhan Debbarma bai baksa khe Ordain khlaijago tei sal kaisa-o chwng pastor wng lai –o. Ordination wngmani yagulo khorok bwswk ang baptisma ma rw kha tei jor bwswkno ma kai kha lekhai saui manliya. Tripura hani Kokborok sanairokni amchirogo ma thangliya hwnwi hwnma kwrwi hai ma tongo. 1987 bisi-o Jampuijalani Morgang Motha-o Mr. Sadana, Mr. Mohan tei tabuk Pastor tongnai Rev. Sasadhar Debbarma song Revival manmani yagulo phola kwtharni suar sok phaimani bagwi a bisini simi-no chini Kokborok sanairokni bisingo Jisuno mwthangnaisa hwnwi yachaknairok bang rw rwgo. Ahruni simi a phola suar tabuk bo thak ya kheno nukjagwi tongo. Tei Kokborok sanai rokni bising twi Kaitorni ha uarwi tongo.

Borok Baptist Ni Golden Jubilee Celebration :

Thangnai bisi- 27th -29th Talumai, 1420 Twpra Era (19th -21st October, 2010) Yakhili Academy Playground, TTAADC Head Quarters, Khumulung, Tripura West, (India) o khlai jak kha. Obo bebak Kaitorni hamari manmani bagwi.

Hambai: